O uczuciach warto rozmawiać. Zawsze. Nie tylko od święta. To najprostsza droga do tego, by zrozumieć relacje łączące nas z innymi oraz samą_mym sobą. Jak rozumieć miłość, a także co blokuje kochanie siebie mówi dr Mateusz Grzesiak, psycholog i wykładowca akademicki.
Dlaczego kochamy innych, ale często nie potrafimy kochać siebie?
Zależy, jak rozumiemy miłość. Jeśli jako kompetencje, to gdy potrafimy kochać – potrafimy kochać każdego, bo umiejętność nie dyskryminuje. Na tej samej zasadzie jak z pływaniem: jeśli umiemy, to w każdym basenie, a nie tylko w tym w Poznaniu. Jeśli rozumiemy miłość jako uczucie, to darzymy nim wybrane osoby. Wśród nich możemy być my sami, członkowie rodziny lub dowolna inna osoba, a także zwierzęta czy aktywności. Miłość w modelu Greków jest zresztą traktowana wielowymiarowo: jako namiętność, przyjaźń, bezwarunkowość, romantyzm, pasja itd. Nie wiem, czy często nie kochamy siebie, bo trudno by było tę miłość zmierzyć, ale zapewne często się krytykujemy, obwiniamy, atakujemy. I to blokuje kochanie siebie.
Z czego to wynika?
Polacy mają niski poziom kompetencji społecznych. Są to umiejętności zarządzania myślami, emocjami i zachowaniami, umożliwiające osiąganie wyznaczonych celów w życiu zawodowym i osobistym. Bazują one na teoretycznej oraz praktycznej wiedzy, pochodzącej z różnych dziedzin i przyjmują formę konkretnych narzędzi aplikowanych w obszarach marketingu, samorealizacji, zarządzania i duchowości. Ponieważ, jak wspomniałem, ich poziom jest w Polsce generalnie niski i nieuświadomiony, ludzie mają problemy, by prawidłowo zdiagnozować swoją ocenę, odróżnić swoje postrzeganie rzeczywistości od narzuconych przez rodzinę i społeczeństwo schematów, myśleć analitycznie i empatycznie. Dodatkowo, pokolenie dzisiejszych 40-latków było wychowywane przez często przemocowych i krytycznych rodziców, co wpłynęło na niską samoocenę już w dzieciństwie. Wszystkie te czynniki negatywnie wpływają na obraz samego siebie.
Co jest najczęstszą przyczyną zbyt surowej samooceny?
Między innymi wychowanie przez krytycznych rodziców, schematy wyniesione z dzieciństwa, kompleksy pochodzące z kultury, błędna analiza własnej osoby, przeżyte traumy, nieuleczone rany z przeszłości. Również obciążenie układu nerwowego.
W jaki sposób można poprawić relacje z samą_mym sobą?
Poprzez zbudowanie zdrowej samooceny. Można zacząć od zadania sobie następujących pytań: Co umiesz robić? – by poznać swoje faktyczne kompetencje. Z czego jesteś dumny? – by zweryfikować, jakie działania dla jednostki mają szczególne znaczenie. Czego się wstydzisz? – by sprawdzić, z czym mamy związaną emocję wstydu, która jest powiązana z niską samooceną. Jakie jest twoje największe osiągnięcie? – by zacząć budować portfolio swoich sukcesów. Co mówisz do siebie głosem wewnętrznym? – by go poznać i zacząć zmieniać jego negatywne przejawy na pozytywne i rozsądne. Jak myślisz o swoim ciele, jak je oceniasz? – by popracować nad tym, co często jest przyczyną niskiej samooceny.
Jak dużego nakładu pracy wymaga tego rodzaju autoterapia?
Nie wiem, bo bez określenia miary sukcesu nie można tego oszacować. Praca nad sobą, także w aspekcie samooceny, jest procesem i jako taki nigdy się nie kończy. Obraz samych siebie jest dynamiczny i należy go systematycznie aktualizować.
A czy można poradzić sobie z tym samodzielnie?
To zależy od poziomu umiejętności miękkich. Jeśli ktoś je ma, będzie mu łatwiej, a jeśli nie – powinien zasięgnąć porady specjalisty.
Czy to jest tak, że dopóki nie ułożymy relacji z samymi sobą i nie pokochamy siebie, to nie jesteśmy zdolni prawdziwie pokochać drugiej osoby?
Zjawiska, których nie akceptujemy, będą odrzucane zarówno u siebie, jak i u innych. Jeśli ktoś nie lubi lenistwa, to go nie pokocha u nikogo. Tak więc traktujemy innych jak siebie samych, i vice versa. Powinniśmy zmieniać relacje ze zmiennymi, które składają się na obraz nas samych, czyli z określonymi konkretnie zjawiskami, np. wyglądem, swoimi osiągnięciami i porażkami, oceną zdolności i inteligencji.
